Yazılım Dünyasının Basitlik Anlayışı

Freelance hayatım boyunca birçok proje yaptım. Bazen bir e-ticaret sitesi, bazen ilan sitesi, bazen hazır sisteme bir özellik eklemek, C# Java ödevleri. Bazısı yoğun kod az grafik bazısı az kod yoğun grafik içeren projelerdi. Projelerde olmazsa olmazlar listesi ve olursa iyi olur listeleri olur genelde. Ama ben bir konudaki ifade farkından bahsetmek istiyorum. Bu konu “basitlik”.

Müşteriler ihtiyaçlarını çok iyi bilirler. Şu şu şu olsun derler buraya kadar herşey normal. İşlevsel konularda olması gereken bellidir ama olay görselliğe gelince çoğu şey işlevsellik gibi olmaz. Şimdi sıfırdan yapılan bir tasarımın beğenilmesi konusu aklınıza gelmesin. Bu konu da birkaç makalelik konu aslında ama ben biraz daha farklı birşeyden bahsetmek istiyorum. Müşterilerin birşeyi görüp de ona “ne kadar basit” demeleri konusuna açıklık getirmek istiyorum.

Basit kelimesi TDK’nın sitesinde “sıfat: Yapılması veya anlaşılması kolay olan, karışık olmayan, bayağı”, “Kolay”, “Süssüz, gösterişsiz”, “Bilgi ve görgüsü sınırlı olan, bayağı, görgüsüz”, “Her zaman rastlanan, özelliği olmayan, olağan” anlamlarında kullanıldığını yazıyor. Demekki birşeye basit dediğiniz zaman ya kolay demek isteniyor ya da heryerde olan sıradan birşey olduğunu ifade edilmek isteniyor. Hatta biraz aşağılama sözkonusu. Mantıken de öyle zaten. Basit insan, ordan oraya yürümek çok basit filan gibi cümleler derken TDK’daki anlamların kullanıldığı hemen anlaşılabiliyor. Ama yazılım dünyasının müşterileri için bu böyle değil.

Müşterilerimiz velinimetimiz. Müşteri her zaman haklıdır. Müşteriler olmasa herkes aç kalır, gelişim ve ilerleme söz konusu olamaz. Para müşterilerimizdedir ve o yüzden onlara iyi davranmalıyız. Özellikle yazılım konusunda bilgisi az olan müşterilerimizle anlaşabilmemiz çok önemli. Çünkü ekseriyetle para onlardadır. Örneğin bir emlak sitesi emlakçıya yapılır ve site yaptırmak isteyen bir emlakçıda para olmayacak da kimde olacak? Fakat gelin görünki hergün insanlarla içli dışlı olan bu aziz insanların işi gereği kelimeleri çok iyi kullanıyorlar ve bir kelimeye birden fazla anlam yükleyebiliyorlar. Bizim gibi TDK’ya bağlı çalışan programcıların da onları anlaması gerekiyor tabiki. Peki parası olan ve sürekli insanlarla çalışan müşterilerimiz “basit” dediği zaman ne anlamalıyız?

Bende tüm freelance çalışan arkadaşlar gibi bazı mail gruplarına ve bazı sitelere üyeyim ve sürekli mail gelir. Günlük bültenler, kampanyalar, programcıların sorduğu sorular ve diğerlerinin verdiği cevaplar. Birgün yine mailleime bakarken bir freelance iş ilanı gördüm. Müşterimiz bir e-ticaret sitesi istiyor. Çorap sitesi. Bunun aynısı olsun diyor. Sitedeki grafiklerin sağdan soldan alınmadığı ve bir grafikerin üzerinde çok vakit geçirdiği ilk görüşte farkediliyor. Butonlar ikonlar yazı fontları herşey özenle seçilmiş. Sayfa aşağı kaydığı zaman üst menü yukarıya zarif bir şekilde yapışıyor ve hafif şeffaf oluyor. Göze çok hoş görünüyor tabiki. Üstte boydanboya bir slayt geçişi var ve oradaki görsel ögeler de muhtemelen aynı grafiker tarafından yapılmış. Baktım bu bir wordpress sitesi de değil. Hem olsa ne farkeder? Sonuçta orada bir grafikerin uzun emeği var. Bu bir e-ticaret sitesi olduğu için de arkasında iyi bir yazılım ekibinin varlığı da anlaşılıyor. Ama aynı siteye müşterimizin gözünden baktığımızda üçbeş ikon üçbeş buton üçbeş link bide tepede menü var. E onun yerinde olsam ben de “basit (bayağı, sıradan, kolay, her zaman rastlanan birşey)” derdim.

Buradaki olay Cem Yılmaz’ın bir gösterisinde anlattığı hikayeye benziyor. Bir sanatçı İstanbul’a bakıyor ve “Ne kadar güzel bir şehir, huzur veriyor bana” diye hissediyor, başka bir vatandaş da aynı İstanbul’a bakıyor ve “Sen mi büyüksün ben mi…..” deyip ağzına geleni sayıyor. Müşteri bizim gözümüzden bakamayacağı için iş yine başa düşüyor ve müşterinin anlayacağı şekilde olayı bağlamamız gerekiyor.

Müşterimize göre bu sitenin ederi 300-400 tl. Böyle bir siteyi bu fiyat kim yapar? İşe yeni başlamış, tecrübesi olmayan, normalde 5 dakika sürecek birşeyi günlerce halletmeye çalışan biri yapmaya kalkar. Allem eder kallem eder müşterimizden biraz kapora alır. Sonra yapamayacağını anlayınca ortadan kaybolur ve müşterimiz kendini adeta damdan düşmüş gibi hisseder. Bu olaylar hep yaşanır ve freelance yazılım piyasasını çok olumsuz etkiler. Böyle şeylere meydan vermemek için bizim de allem kallem edip ortadaki yanlış anlaşılmayı gidermemiz gerekiyor. Müşterimize basitliğin gerçekte ne olduğunu ve istediği şeyin gerçekte ne olduğunu bir şekilde anlatmamız gerekiyor ve işin ederi ne kadarsa onu söyleyip müşterimizi bekleyen tehlikelerden bahsederek anlaşmaya varmamız gerekiyor. Bu da bizim ikna kabiliyetimize ve referanslarımıza bağlı tabiki.

Birçok freelance çalışan meslektaşım benzeri olayla karşılaşmıştır. Ben sadece ufakca temas etmek istedim. Kimseye bir kastım yok sadece aklıma geldi ve yazdım. Hatalarım olmuştur mutlaka bunlar için özür dilerim. Saygılar.